Endometritis, orchitis en onsteking van de baarmoederslijmvlies

(pyometra)

Esther van Praag, Ph.D.

MediRabbit.com wordt uitsluitend gefinancierd door gevers. Elke donatie, ongeacht hoe groot, wordt gewaardeerd en zal helpen bij de voortzetting van het onderzoek van de medische zorg en de gezondheid van konijnen. Bedankt

Waarschuwing: deze tekst bevat foto’s die voor sommigen storend kunnen zijn.

Endometritis = ontsteking van het endometrium, het slijmvlies van de baarmoeder.

Orchitis = ontsteking van de testikels.

Pyometra = etterachtige ontsteking van de uterus(= baarmoeder).

Zowel vrouwelijke- als mannelijke konijnen kunnen ontstekingen aan het urogenitale systeem hebben. De schuldigen zijn meestal Pasteurella multocida en Staphylococcus aureus, alhoewel andere bacteriën niet uitgesloten kunnen worden. De ontwikkeling van de ziekte hangt af van de algehele gezondheidstoestand van het konijn en de kwaadaardigheid van de bacterie.

Endometritis, orchitis en pyometra zijn algemeen geobserveerde aandoeningen bij konijnen. In het algemeen zijn deze ziektes chronisch; dit komt mede door de cremeachtige consistentie van het ontstekingsvocht, dat de baarmoeder niet goed kan afvoeren. Dit leidt tot een massieve vergroting van de baarmoeder, met scheuring als gevaar.

Uiterlijke genitale organen van een vrouwtje: vaginaopening, en aangrenzende reuk klieren, en uiterlijke genitale organen van een volwassene mannetje: penis, testikels en aangrenzende reuk klieren.

Pyometra wordt regelmatig in verband gebracht met de aanwezigheid van Pasteurella multocida, een bacterie die tot formatie van abcessen in de eierstokken leidt. De baarmoeder is gezwollen en gevuld met pus. Dit gaat vaak samen met een vaginale afscheiding. Zowel maagdelijke- als fokkende voedsters kunnen worden geaffecteerd. Drie mogelijke wegen van overdracht zijn bekend:

• retrograde overdracht van de neus holte naar de urogenitale regio. Het eten van uitwerpselen door een vrouwtje welke door Pasteurella multocida geïnfecteerd zijn,

• overdracht tijdens de geboorte,

• venerische overdracht. Als een geïnfecteerd vrouwtje met een gezond mannetje paart, of vice-versa.

Bij mannetjes zijn de testikels en de epididymis (bijbal) vaak gezwollen gedurende de acute fase van de infectie. In een later stadium, hebben de testikels uitwendige of inwendige abcessen. In enkele gevallen blijft de ontsteking beperkt tot de huid die over de penis ligt; een conditie die balanoposthitis genoemd wordt. De huid is rood en bedekt met pus. De ontsteking kan tijdens de paring aan vrouwtjes overgedragen worden.

Klinische verschijnselen

Het konijn is vaak depressief, lusteloos, lijdt aan anorexie en toont een algehele zwakte. De buikholte is vergroot, de baarmoeders is opgezwollen en vaginale afscheiding wordt waargenomen. Soms gaat dit samen met polydipsia (= heel veel drinken) en/of polyurie (= veel plassen).

Mannelijke konijnen zijn in het algemeen koortsig, hebben onregelmatige eetlust, verliezen gewicht en worden onvruchtbaar.

Diagnose

Bij vrouwtjes moet een opgezwollen baarmoeder zorgvuldig onderzocht worden, omdat de opgezwollen membraan erg teer is. Het betasten van de baarmoeder helpt de consistentie vast te stellen: zacht of deegachtig.

Als er een zwelling is, kunnen röntgen foto’s van de onderbuik extra informatie leveren. Echografie helpt verder baarmoeder ziektes zoals aanwezigheid van poliepen, massa en cystevormige veranderingen uit te sluiten.

Analyse van het bloedserum: amiloïde afzetting in de nieren is vaak een gevolg van chronische baarmoeder ontsteking. Een bloed analyse kan een lichte anemie, verhoogd cholesterolgehalte, heterofilia (aanwezigheid van granulaire leukocyten) en monocytose (aanwezigheid van mononucleaire fagocytische leukocyten) aantonen.

Zie: Klinische bloed biochemie bij het konijn

Een baarmoederhals/slijm monster kan worden gebruikt voor een Gram kleuring. In aanwezigheid van een open ontsteking aan het baarmoederslijmvlies (endometritis) kan voorzichtig een diep uitstrijkje worden genomen, om de oorzaak van de infectie uit te vinden. Pasteurella multocida en Staphylococcus aureus zijn vaak de oorzaak. Zeldzamer is besmetting door Listeria sp.

Bevestiging van de diagnose kan worden gedaan door laparotomie (incisie in de buikwand).

1 Begin van de verdoving, voor een sterilisatie operatie.	2 Verdoofd konijn, en huid preparatie voor de operatie.
3 Verwijdering van de baarmoeder en eierstokken, na een insnijding in de huid.	4 Verwijderde vrouwelijke voortplantingsorganen.

Bij vrouwtjes moet de diagnose onderscheid maken tussen oorzaken zoals baarmoeder adenocarcinoom, hydrometra, baarmoederslijm (endometriale) aderlijke aneurysme (zak gevormd door een abnormale verwijding van een aderwand) en een moeilijke geboorte (dystocia).

Bij mannetjes moet een cultuur gemaakt worden die een uitslag geeft tussen een bacteriële, virale (bv. myxoma virus) of konijnen syfilis (= spirochetose, Treponema sp.).

Behandeling

Bij vrouwtjes wordt sterilisatie aanbevolen. Het is echter belangrijk de infectie te stabiliseren voordat de chirurgische ingreep gedaan wordt. De behandeling houdt in: het toedienen van antibiotica en onderhuidse toedienen van vloeibare voedingstoffen. Gedurende de verwijdering van de uterus, moeten monsters genomen worden, die voor bacteriële culturen en antibiotica gevoeligheid tests gebruikt worden. Na de operatie, moet er een IV (intraveneuze/in de aderen) injectie van vloeibare voedingsstof en een breedspectrum antibiotica toegediend worden.

Bij mannetjes is de behandeling door middel van castratie en toedienen van pijn stillende medicijnen en antibiotica aanbevolen.

Het is verder belangrijk om de dieren op aanwezigheid van abcessen in andere lichaam’s delen te onderzoeken

1 Volwassen mannetje, voor de operatieve castratie.	2 Verdoofd konijn en huid voorbereiding voor de operatie.
3 Verwijdering van de zaadballen, na een kleine insnijding in de huid.	4 Verwijderde zaadballen.

Bedanktuiging

Thanks are due to Akira Yamanouchi, for the permission to use pictures from VEIN (Veterinary Exotic Information Network, http://vein.ne.jp/). Ook een speciale dank aan Louise en Arie van Praag (Zwitserland), voor hun hulp bij de editie van teksten in het Nederlands

Verdere informatie

Bjotvedt G, Bertke EM, Hendricks GM. Peritonitis due to Pasteurella multocida in a rabbit. Vet Med Small Anim Clin. 1979; 74(2):215-6.

Flatt RE. Pyometra and uterine adenocarcinoma in a rabbit. Lab Anim Care. 1969; 19(3):398-401

Flecknell PA BSAVA Manual of Rabbit Medicine and Surgery, British Small Animal Veterinary; 2000.

Fountain S, Holland MK, Hinds LA, Janssens PA, Kerr PJ. Interstitial orchitis with impaired steroidogenesis and spermatogenesis in the testes of rabbits infected with an attenuated strain of myxoma virus. J Reprod Fertil. 1997; 110(1):161-9.

Hobbs BA, Parker RF. Uterine torsion associated with either hydrometra or endometritis in two rabbits. Lab Anim Sci. 1990; 40(5):535-6.

Hofmann JR Jr, Hixson CJ. Amyloid A protein deposits in a rabbit with pyometra. J Am Vet Med Assoc. 1986; 189(9):1155-6.

Hoffmann JA. Orchitis and epididymitis of traumatic origin in a male rabbit. Dtsch Tierarztl Wochenschr. 1963; 70(18):524.

Johnson JH, Wolf AM. Ovarian abscesses and pyometra in a domestic rabbit. J Am Vet Med Assoc. 1993; 203(5):667-9.

Peters M, Scheele G. Listeriosis in a rabbitry. Dtsch Tierarztl Wochenschr. 1996; 103(11):460-2. German.

Schmidt S, Schrag D, Giese B. Ultrasonic diagnosis in gynecology in small animals. Tierarztl Prax. 1986; 14(1):123-41.

Tumboh-Oeri AG, Roberts TK. Immunological and morphological consequences of vasectomy in the rabbit. Experientia. 1979; 35(5):675-6.

e-mail: info@medirabbit.com