Ziektes van de ademhalingswegen bij
konijnen
Esther van Praag, Ph.D.
|
MediRabbit.com wordt uitsluitend gefinancierd door gevers.
Elke donatie, ongeacht hoe groot, wordt gewaardeerd en zal helpen bij de voortzetting van het onderzoek van de medische zorg en de gezondheid van konijnen.
Bedankt
|
|
Tot voorkort werden ademhalingsziektes met de
aanwezigheid van de bacterie Pasteurella multocida verbonden, en daarom wordt
de ziekte nu nog waak Pasteurellosis genoemd. Deze diagnosis is definitief
veroudert, nadat bacteriële culturen aangetoond hebben, dat verschillende
bacteriën aanwezig kunnen zijn: Bordetella bronchiseptica, Staphylococcus
sp., Pseudomonas sp., Chlamydia sp., Acinetobacter sp., Moraxella
catarrhalis, Mycoplasma sp., etc. Niet bacteriele oorzaken kunnen ook ziektes in de
ademhalingswegen veroorzaken: •
virussen, zoals pokkenvirus,
Myxoma virus (zie Myxomatosis), of herpes virussen (zie Herpes virus bij konijnen), •
mechanische of neoplastische
verstopping, door de aanwezigheid van een stukje hooi, of een tumor (poliep,
kanker), •
hypersensibiliteit (bevoordeeld,
ammonia dampen van de poepbak, sigarettenrook, stof van hooi of pellets,
pollen). Allergische reacties komen zelden bij konijnen voor •
aanwezigheid van een vreemd
voorwerp.
Kim Chilson
Rune, and het stuck hooi dat uit zijn neus gehald
werdt.
Ademhalingsziektes kunnen in 2 categorieën ingedeeld worden: •
voorste luchtwegen: over het
algemeen gekenmerkt door afscheiding uit neus en/of oog, niezen en hoesten,
zelden met koorts.
•
luchtwegen/longen: over het
algemeen gekenmerkt door anorexie, depressie, abnormale of moeilijke
ademhaling, blauwzucht (blauwe verkleuring van de tong en lippen veroorzaakt
door zuurstofgebrek), koorts of hypothermie. Bij konijnen kunnen longziektes
lang onbemerkt blijven, tot de ziekte zich in een acute vorm uit, met
moeilijk ademen en soms hoesten. For causes of
respiratory disease in rabbits, see: Onderscheidende diagnose voor moeilijk ademen bij
konijnen
Klinische onderzoekingDe volgende punten moeten geverifieerd worden,
als een ziekte van de ademhalingswegen vermoed wordt: 1.
Ademsnelheid van het konijn controleren (30 tot 60 of
meer ademhalingen per minuut). Hoger is normaal, lager dan 30 ademhalingen
per minuut is abnormaal. 2.
Aanwezigheid van afscheiding uit de neus. Dit is niet
altijd duidelijk te zien, omdat konijnen zich veel wassen. Soms kan men op de
voorpoten vastgekleefde vacht vinden, dit is een teken dat er afscheiding kan
zijn. 3.
Onderzoek van de ogen voor de aanwezigheid van
oogbindvliesontsteking en afscheiding uit de ogen (afscheiding van pus en/of
tranenvloed). 4.
Onderzoek de kop van het konijn, en botten aftasten
voor onregelmatigheden, aanwezigheid van absessen of zwellingen. 5. Bacteriële kweek: een uitstrijkje diep
uit het neus kanaal kan nuttig zijn. Wanneer een uitstrijkje van de neusgaten
wordt gemaakt moeten beide neusgaten worden bekeken, omdat een infectie zich
in 1 neusgat kan bevinden. Een neusuitstrijkje kan gedaan worden met een
“calcium alginate” nummer 4, 1 tot 4 cm in de neus of de keelholte. Een alternatieve
methode is een neus aspiratie.
6.
Onderzoek de oren van het konijn voor
oorontsteking. Röntgenfoto’s van de schedel kunnen de aanwezigheid van
vergrote ondoorschijnende delen in het midden- en buitenoor aantonen.
Oorinfectie kan soms met ademhalingsinfecties in verband gebracht worden,
veroorzaakt door bacteriën die via het
kanaal van Eustachius komen, maar die hoeft niet perse. Meestal toont het
konijn dan een verminderde etenslust, door pijn. 7.
Microscopisch onderzoek van het
bloed and een complete bloed studie om hematologische veranderingen zoals
neutrophilie (teveel neutrophilen) of leucopenie (vermindert aantal white
bloedcellen in het bloed) te onderzoeken. Het helpt verder ook de
gezondheidstoestand van de organen te kennen. 8.
Als er een hartprobleem vermoedt
word, kunnen Röntgenfoto’s en elektrocardiografie een uitsluitsel geven
(vergroting van het hart). 9.
Röntgenfoto’s van de borstkast helpen verder de
aanwezigheid van een bacteriële infectie (verhoogde ondoorzichtigheid),
bronchitis, de aanwezigheid van een massa (abces, neoplasia) of een oedeem
(accumulatie van grotere hoeveelheden vocht) rond om de longen en het hart te
ontdekken. Infectieuze bacteriënPasteurella multocida is vrij besmettelijk, hoewel het lijkt dat het ene konijn meer
weerstand tegen deze bacterie heeft dan een ander konijn. Als Pasteurella sp. aanwezig
is, moet meteen met een behandeling begonnen worden, die agressief is en
voortgezet moet worden tot minstens twee weken na het volledige verdwijnen
van de ziekte symptomen. Soms geneest een konijn niet hellemaal van de ziekte
en moet zijn hele verdere leven antibiotica voorgeschreven worden. Door pijn kan het voorkomen dat een konijn minder gaat eten. De bacterie Pasteurella is verder voor verschillende moeilijk te behandelende ziektes
verantwoordelijk, waaronder: •
Borstvliesontsteking; • Longontsteking; • Ontsteking van hartvlies; • Midden en binnen oorontsteking; • Traanbuisontsteking; • Bindvliesontsteking; • Onderhuidse abcessen; •
Borstontsteking,
ontsteking van de melkklier. De klinische tekenen zijn verschillend, maar houden niesen, hoesten en
afscheiding uit de neus in.
De ziekte kan zich verspreiden naar de longen en pleuropneumonie of ontsteking van het
hartvlies veroorzaken. Bordetella bronchiseptica is typerend een bacterie die voorkomt
als een konijn met een cavia samen gehouden wordt. Het kan asymptomatisch in
de neusholte aanwezig zijn, zonder dat de ziekte zich ooit ontwikkelt. De
aanwezigheid van Bordetella sp. kan de gevoeligheid voor Pasteurella
sp. vergroten, inclusief de ontwikkeling van een longontsteking. Deze
bacterie is dodelijk voor cavia. Acinetobacter sp. is een
bacterie die normaal een weinig agressief potentieel heeft en dus zelden tot
de ontwikkeling van pneumonie leidt. Zijn aanwezigheid neigt er toe dat een
dier door deze bacterie zowel gekolonialiseerd, als geïnfecteerd wordt. Door
deze kolonialisering is het belangrijk, om te weten of deze bacterie de
oorzaak van de ziekte is, of dat het de aanwezigheid van meer pathogene
bacterie maskeert.
Behandeling
Ademhalingsziektes moeten van virale ziektes, een
mechanische of neonplastische obstructie of overgevoeligheid onderscheiden
worden. Als niets gevonden wordt, en tests de aanwezigheid van bacteriën uitsluiten,
kunnen antihistamine of corticosteroïden (niet langer als 3 tot 5 dagen)
gegeven worden. Een succesvolle behandeling van ademhalingproblemen van
de neusholte houden een agressieve en lange therapie in. Regelmatig word een
combinatie van antibiotica gebruikt, zoals de orale administratie van
enrofloxacin of ciprofloxacin, geaccompagneerd door gentamycin neus druppels. Trimethoprim sulfadiazine is een bacterie vernietigende
antibiotica die onder andere bij problemen van maag, darm urinewegen ingezet
wordt. Het is efficiënt tegen bacteriën die konijnen affecteren, zoals Pasteurella
sp., Clostridia sp., Staphylococcus sp., Bordetella sp.,
enz. Het kan lang ingezet worden, met een lagere doses. Toch brengt die
antibiotica weinig resultaat bij konijnen en de ziekte komt meestal terug
zodra de behandeling gestopt wordt, vaak erger. Die kan komen dat het halve
leven van trimethoprim bij konijnen maar 40 minuten duurt. Azythromycin, een gemodificeerde erythromycin die niet
de bijeffecten van het laatste
medicament bij konijnen toont, is erg effectief in de behandeling van Bordetella
sp. (met enrofloxacin). De dosering die bij konijnen gebruikt word (50mg/kg
PO QD (SID), is veel hoger dan die gebruikelijk bij kleine dieren zoals
honden en katten (5-8mg/kg). De behandeling duurt meestal 7 dagen, waarna een
evaluatie gedaan moet worden om eventueel een verlenging van de behandeling
besluiten. Cephalosporines zijn breed-spectra
bacteriënvernietigende antibiotica die ingezet worden om bot, urinewegen,
huid en verdere ademhaling infecties (geassocieerd met Pasteurella
sp.) te behandelen. Er bestaan
verschillende generaties van cephalosporine antibiotica, die zich elk min of
meer tegen een specifieke groep van bacteriën richt. Dit medicament is vrij
veilig bij konijnen (alleen als injectie), maar heeft giftige eigenschappen
voor de nieren. Pseudomonas sp., is een van de moeilijkste te behandelen infecties, die agressief
moet zijn. Een gevoeligheidstest is aangeraden, doordat bekent staat dat deze
bacterie multiresistentie tegen verschillende antibiotica ontwikkeld heeft.
De meest succesvolle behandelingen combineren verschillende medicijnen,
zoals: • Enrofloxacin
+ gentamycin neusdruppels, • Enrofloxacin
+ verstuiving van amikacin (als de infectie in de neusholte gelokaliseerd is:
enrofloxacin + doxycycline), • Cephalosporin/tobramycin
(beide mogen alleen als *injectie* gegeven worden), • Azithromycin
is NIET effectief tegen Pseudomonas sp. Verdere antibiotica, veilig voor gebruik bij konijnen,
die succesvol bij de behandeling van ademhalingsproblemen gebruikt zijn,
zijn: • Amikacin,
als onderhuidse injectie of verstuiving, tegen Gramnegatieve bacterie, • Enrofloxacin
(als geïnjecteerd, kan het tot ontwikkeling van steriele abcessen komen. Dit
kan vermeden worden door het 50:50 met een steriele zout oplossing te
verdunnen), • Chloramphenicol
(kan in zelden gevallen tot verminderde etenslust leiden), • Gentamycin,
geïnjecteerd, druppels, of verstuivd, tegen Gram-negatieve bacterie. Voor meer
informatie, zie: Antibiotica *veilig* voor gebruik bij konijnen Naast een lange algemene antibiotische therapie, kan
men verder ook nog: •
doorspoelen van de traan en neus buis, •
Verstuiving van een zuitoplossing, met slijmoplossende
middelen en antibiotica helpen de medicijnen diep in de longen te brengen in
geval van bronchitis, sinusitis en pneumonie. •
Toedienen van onderhuidse en geassisteerde voeding, als
een konijn weigert te eten en te drinken. In het geval dat de ademhalingsziekte met
oogbindvliesontsteking en/of traanzak ontsteking begeleidt is, moeten er
verder ook nog locale antibiotische middelen (enrofloxacin, gentamycin
oogdruppels) gebruikt worden.
A.
van Praag
Flora hold above a bowl of hot water to allow her to breath humid air.
Video's over
verstuiving van medicijnen
A big thank you to Debbie Hanson. Without her help, time and expertise, the making of the nebulizer video would not have been possible. Thanks also very much to Rachel Ihlenfeldt and her rabbit Bunbun for the demonstrations.
Gebruikt
gebruik van een about using verstuiver bij een konijn dat aan een infectie
van de hogere ademwege leidt.
Nebulisatie in een
"kamertje", als een konijn een masker niet verdragt, angstig of
aggressief is.
BedankingMany thanks to, (Kliniek voor Pluimvee en
Bijzondere Dieren, Universiteit Gent, België) Een woord van dank gaat naar
Michel Gruaz (Switzerland), naar Kim Chilson (USA), en aan Dr Katleen Hermans
(Kliniek voor Pluimvee en Bijzondere Dieren, Universiteit Gent, België) voor
de toestemming de foto’s betreffende konijnen ziektes te mogen gebruiken. Ook
een speciale dank aan Louise en Arie van Praag (Zwitserland), voor hun hulp bij de editie
van teksten in het Nederlands. Verdere information
Aoyama T,
Sunakawa K, Iwata S, Takeuchi Y, Fujii R. Efficacy of short-term treatment of
pertussis with clarithromycin and azithromycin. J Pediatr. 1996; 129:761-4. Ladefoged
O. The absorption half-life, volume of distribution and elimination half-life
of trimethoprim after peroral administration to febrile rabbits. Zentralbl
Veterinarmed A. 1979; 26(7):580-6. Ladefoged
O. Pharmacokinetics of trimethoprim (TMP) in normal and febrile rabbits. Acta Pharmacol
Toxicol (Copenh). 1977;
41(5):507-14. 1. |
||||||||||||||||
e-mail: info@medirabbit.com
