Zweren aan de voeten van konijnen

Esther van Praag Ph.D.

MediRabbit.com wordt uitsluitend gefinancierd door gevers. Elke donatie, ongeacht hoe groot, wordt gewaardeerd en zal helpen bij de voortzetting van het onderzoek van de medische zorg en de gezondheid van konijnen. Bedankt

Waarschuwing: deze tekst bevat foto’s die voor sommigen storend kunnen zijn.

Voetzool ontsteking is niet alleen een huidziekte, maar tevens een probleem van de skeletmusculatuur, die in de meeste gevallen een multifactoriële oorzaak heeft. Volwassen konijnen zijn hierdoor eerder getroffen dan de jongeren. De voornaamste oorzaak is een trauma, ontstaan door de druk die veroorzaakt kan worden door veel rennen op een ruwe- en schurende vloer (zoals ruwe kleden, tegels, vinyl of een bodem van metaalgaas). Bij bange of nerveuze konijnen kan veel stampen met de achterpoten een oorzaak zyn evenals overgewicht. Ook slechte hygiëne in het hok kan een reden zyn. Dit traumatisme leidt tot afsterven van het huidweefsel.

MediRabbit

Flemish giant rabbit putting weight on his hocks, instead of toes.

Erfelijkheid kan een rol spelen. Zo hebben Rex konijnen een fijne beharing van de voetzool die weinig bescherming biedt. Bij Angora konijnen, die regelmatig voor wol geschoren worden, moet absoluut vermeden worden het haar onder de poten mee te scheren. Sommige konijnen hebben ook een verkeerde houding. In plaats van hun gewicht op de punt van hun tenen te leggen (een konijn is teenganger), doen ze dat op hun hak (tarsus). Andere strekken hun poten teveel naar voren. In beide gevallen ontstaat er een enorme druk op de hak, hetgeen tot zweren kan leiden.

Al deze oorzaken leiden tot een verminderde- of slechte bloeddoorstroming van de achterpoten (in zeldzame gevallen de voorpoten). Hierdoor ontstaat zuurstofarmoede (ischemie) hetgeen tot afsterven van het weefsel leidt (Swaim 1996). Er ontstaat een doorgelegen plek die zich eventueel in een zweer of een abces met secondaire bacteriële infectie ontwikkelt. De ontsteking verspreidt zich naar dieper liggend weefsel en in enkele gevallen komt het tot ontsteking van de lymfvaten, aantasting van de botten (botontsteking), of tot een algemene bloedvergiftiging. In dit stadium heeft een konijn veel pijn en vermijdt beweging, toont incontinentie van zowel urine als ontlasting. De pijnlijke plekken aan de poten heeft een gebrek aan beweging tot gevolg, wat weer leidt tot een slechte bloedcirculatie in de achterpoten. Hierbij ontstaat een vicieuze cirkel waardoor de conditie van het zieke konijn snel verslechtert.

In geval van ernstige beschadiging van het bot, kunnen ligamenten en pezen verplaatst worden, wat tot permanente invaliditeit leidt. Deze conditie is makkelijk te herkennen aan het speciale loopgedrag, want het konijn is niet meer in staat om zich op zijn tenen te verplaatsen, maar kan alleen nog maar op de hak lopen.

Klinische verschijnselen

Het begint met haarloze plekken onder de voetzool. De huid is dik, opgezwollen en rood in het midden- en bij de tenen van de voet, met afgestorven huid in het midden van de wond. Zweren en abcessen kunnen aanwezig zijn. Bacteriële infectie wordt soms begeleid door het uitvloeien van een purulente witte pus uit de wond. In onbehandelde gevallen, dringt de ontsteking in interne structuren door en veroorzaakt de ontwikkeling van lymfvat- en botontsteking of algemene bloedvergiftiging. Het konijn is meestal onrustig, met verminderde eetlust en verlies aan gewicht.

Paula Carter	MediRabbit
Naked skin of the sole of hind feet in rabbits. Left: a healthy foot with a line of naked pinkish skin is found when combing to the side. Right: Rex konijn dat zweren aan de voorpoten heeft.

Bacterial infections can also lead to the loss of fur and naked skin on the sole of rabbit feet. It may be accompanied by the presence of purulent white paste-like pus.

Prof. R. Hoop

Alopecia and scabs are typical manifestations of cutaneous staphylococcus infections.

Parasites can also infest the skin or rabbit feet. In general alopecia is not limited to the sole, but will spread to the all regions of the foot.

Karine Laurençont

Naked skin and crusts causes by the presence of the burrowing mite Sarcoptes scabiei sp.

Simon Hunt

Broken hair, naked skin and scales is suggestive of fungal dermatitis

In each case, the appropriate treatment must be given to the rabbit: antibiotics, antifungal medication or anti-parasitic drugs.

If left untreated, bacterial can spread to the inner tissues and spread to the lymphatic system, the bone (osteomyelitis) or cause general sepsis. The rabbit is usually restless, with a decreases appetite and weight loss.

Clinical signs

De uiterlijke kenmerken en gedrag van het konijn zijn duidelijk genoeg om een diagnose te stellen. In geval van een ontsteking, wordt er meestal Pasteurella spp. of Staphilococcus aureus gevonden. Toch is het aangeraden om een bacteriële cultuur, gevolgd door een antibiotica gevoeligheidstest uit te laten voeren.

Als de zweren niet behandeld worden, evolueren ze en kunnen in drie categorieën onderscheden worden:

· stadium 1: verlies van haar onder de voetzool en verdikking van de huid (hyperkeratose). Er zijn geen bloedingen.

· stadium 2: de verdikte huid scheurt en kleinere wonden verschijnen.

· Stage 3: naked, thick and hard skin, with crusty hyper and parakeratosis. Pressure sores may develop. Necrotic tissue is observed in the dermis. Healing is extremely difficult at this stage.

MediRabbit Flora, a young female Rex rabbit suffering from pododermatitis on the front feet (left) and hind limbs (right).

Behandeling

De behandeling moet op twee niveaus aangepakt worden:

1. oorzaak van de voetzoolzweer ontdekken; met name door de omgeving waarin het konijn leeft kritisch te bekijken en te verbeteren, en door overgewicht tegen te gaan gepaard gaande met het stimuleren van beweging.

2. behandeling van de ziekte.

Als eerste maatregel is aangeraden het haar rondom de wond zodanig weg te knippen dat het niet in de wond kan komen, maar lang genoeg blijft om de rest van de voetzool te beschermen. De wond zelf moet goed gedesinfecteerd worden, bijvoorbeeld met povidone-iodine waarna deze met een antibiotische crème behandeld moet worden. Goede resultaten zijn bereikt met de volgende antibiotica:

- Salicylic acid 0.006%;

- Mupirocin 2%;

- Neomycin 2%;

- Manuka honey;

- HEALx cream;

- Calendula/Echinacea 5% gel (Powervet®, Switzerland).

De antibiotica behandeling moet voor een langere periode doorgevoerd worden, zo niet gedurende zijn verdere leven. The use of systemic cephalosporin or azythromycin have proven efficient in the treatment of abscesses that developed secondary to pododermatitis. The antibiotic treatment should be done over a longer period of time, eventually for lifetime.

Als het konijn pijn heeft, is het aangeraden een pijnstillend middel te geven. Medicijnen zoals meloxicam kunnen goed over een langere periode gebruikt worden. Dit zal ook verder de bewegingslust van een konijn bevorderen, wat goed is voor de bloedcirculatie in de poten. Als dit niet lukt kan met een massage handapparaat de bloed circulatie in de zieke poot bevorderen. Voetzool zweren zijn moeilijk- en meestal niet volledig geneesbaar, en komen van tijd tot tijd terug.

Een beschermend verband is aanbevolen. Dit kan een vloeibare bandage zijn (werkt antiseptisch, is waterdicht, maar laat lucht door voor het helen van de wond) of een verband dat regelmatig vernieuwd wordt. Dit om verdere infectie te voorkomen.

Konijnen zijn meestal erg handig in het verwijderen van een verband. Het is aangeraden om een zelfgemaakte koker van staaldraad gaas te maken op maat van de voet en deze vast te houden via verband om enkel en boven been. Deze metalen koker kan zodanig met een beschermende laag, zoals kurk, gevuld worden, zodat de plaats van de wond onberoerd blijft.

Ulcerative pododermatitis is often difficult to treat and recurrence is common.

Linda Baley and Claudia Misceo Bambi, a 5 year old female Rex rabbit suffering from pododermatitis on the hind limbs, demonstrating bandaging of her hurt feet with soft padding and elastic adhesive bandage.

Characterful, energy full rabbits may not accept bandaging of a hind-foot easily. They fight and possibly try to bite the hand or fingers handling them deeply, putting both the rabbit and the handler/owner in danger. Especially when they are bigger-sized rabbits. A new approach to treat pododermatitis is the use of a custom made "rabbit sock". It has shown successful in the treatment of paw lesions and pododermatitis in several rabbits already, reducing the size of the wounds and leading to regrowth of the fur under the sole.

For information on these socks, please contact: info@medirabbit.com

MediRabbit

Benny wearing his rabbit sock, after injuring his hind paw. Bandaging his foot was very difficult for him and the owner. Only after wearing his sock, the wound stopped bleeding and started to heal.

For detailed information on pododematitis in rabbits,

“Skin Diseases of Rabbits”

by E. van Praag, A. Maurer and T. Saarony,

408 pages, 2010.

Bedanktuiging

A special thanks to Arie van Praag, Prof. R. Hoop, Karine Laurençon, Simon Hunt, Paula Carter, Sandy Minshull, and Linda Baley, and Claudia Misceo for the pictures of rabbits with pododermatitis.

Thank you also to Flora and Bambi for their patience.

Verdere informatie

Jong IC, Reimert H, Rommers JM. Effect of floor type on footpad injuries in does: a pilot study. 9th World Rabbit Congress, Verona, Italy. 2008, 1171-76.

Drescher B, Schlender-Boebbis I. Pododermatitis (" Sore hocks") in the rabbit. Kleintierpraxis 1996:41: 99-103.

Graham JE. Rabbit wound management. Veterinary Clinics of North America: Exotic Animal Practice 2004:7:37-55.

Harcourt-Brown F. Skin diseases. In: Textbook of Rabbit Medicine. Oxford, UK:Butterworth-Heinemann; 2002 p 233-240.

Henfrey J. Common dermatoses of small mammals. In Practice 1993;15:67-71.

Hermans K, Devriese LA, Haesebrouck F. Rabbit staphylococcosis: difficult solutions for serious problems. Vet Microbiol 2003;91:57-64.

Hoppmann E, Barron HW. Ferret and Rabbit Dermatology. Journal of Exotic Pet Medicine, 2007:16;225-237.

Rommers JM, Meijerhof R. 1996. The effect of different floor types on footpad injuries of rabbit does. In: Proc 6th World Rabbit Congress, Toulouse, France 1996;2:431-436.

Rosenthal KL. How to manage the geriatric rabbit. www.floridarabbit.org Accessed: November 2008.

e-mail: info@medirabbit.com